H Bader ASLAN
Geçen haftanın iktisat gündemini büyük oranda yılın ikinci yarısında taban fiyatın ne demetevler Escort olacağı belirledi ve Cuma günü Sayın Cumhurbaşkanı yüzde 30 artırım ile net taban fiyatın 5500 TL olarak belirlendiğini duyurdu
Asgari fiyatın ne olduğu ve ne kadar artırım yapılacağı enfl asyon otele gelen Escort ve hayat pahalılığı nedeniyle her zamankinden kıymetli bir hale geldi lakin mevzunun tek boyutu bu değil Gelin minimum fiyatın neden kıymetli olduğunu beş başlık altında özetleyelim
1 ENFLASYON VE HAYAT balgat Escort PAHALILIĞI
Asgari fiyat tespiti Türkiye için yalnızca bu yıl değil her yıl değerli bir süreç Lakin bu yılı evvelkilerden değerli kılan özel bir durum var Çok değil geçen Kasım ayında yüzde 21 olan enfl asyon yalnızca altı ay içinde yüzde 73 5 e yükseldi Bu sabah Haziran verisi açıklandığında daha yüksek bir oran göreceğiz Besin ve güç başta olmak üzere pek çok eserin fiyatı moral bozucu derecede yükseldi Besin enfl asyonu manşet enfl asyonun çok daha üzerinde Yani minimum fiyat ile geçinenler ve düşük gelirliler enfl asyonu öbür gelir kümelerinden daha sert hissediyor
Bu grafik 2020 başından bu yana yaşanan enfl asyonu ve minimum fiyat seviyesini gösteriyor Her ikisinin de 2020 başında 1 olduğunu varsayalım 2020 boyunca fiyat sabitken enfl asyon yükselmeye devam ediyor ve minimum ücretliler bir refah kaybı yaşıyor 1 ile işaretli kısım 2021 başında yapılan artırımla bu refah kaybı gideriliyor hatta yapılan artırımın getirdiği ek refah üç ay boyunca enfl asyonun üzerinde kalıyor Lakin 2021 in son periyodunda birden enfl asyon hızlanıyor ve 2 ile işaretli kısımda gördüğünüz ölçüde refah kaybı yaşanıyor 2022 başında yapılan artırım ile bu kayıp karşılansa da iki ay içinde tesiri ortadan kalkıyor Bu yılın birinci yarısında fiyatlar süratle yükselmeye devam ettiği için yıl ortasında geçen haftaki artırım yapılıyor
2 ASGARİ FİYATIN YAYGINLIĞI
Asgari fiyatın Türkiye için değerli olmasının ikinci nedeni taban fiyat ve buna yakın fiyat alanların sayısının yüksek olması Taban fiyat çalışan nüfusumuzun küçük bir kısmı tarafından kazanılan bir fiyat olsa bu kadar kıymetli olmayabilirdi Lakin farklı göstergeler çalışan nüfusun çok kıymetli bir kısmının emeğinin karşılığı olarak minimum fiyat aldığına işaret ediyor Türkiye de çalışan sayısı 30 milyon 371 bin Bunların yarıya yakın bir kısmının taban fiyat taban fiyatın bir ölçü altı ya da bir ölçü üstünde fiyat yararı olduğu kestirim ediliyor
3 ÜLKEDEKİ FİYAT YAPISI
Türkiye de fiyatlı çalışanlar hakkında yapılabilecek bir tespit ise şu Minimum fiyat ve öteki fiyatlar ortasında yaygın kopukluk yok TÜİK in Kar Yapısı Araştırması na nazaran taban ücretliler ülke genelinde fiyatlı çalışanların yaklaşık yarısı kadar gelir elde ediyor
Ortanca fiyat düzeyimiz de bunu teyit ediyor Ortanca fiyat ülkedeki tüm fiyatlar düşükten yükseğe hakikat sıralandığında tam ortada kalan fiyat düzeyini gösterir ve ülkedeki taban fiyatın öteki fiyatlardan ne kadar farklılaştığını anlamamıza fayda Oranın yüksek olması minimum fiyatın öteki fiyatlara yakın bir seviyede olduğu düşüklüğü ise uzak olduğu üzere yorumlanır Türkiye de taban fiyatın ortanca fiyata oranı son derece yüksek OECD nin 2020 bilgilerine nazaran yüzde 69 ile Kolombiya Şili ve Kosta Rika dan sonra dördüncü sırada geliyoruz Son yıllarda oran daima bu civarda dalgalanıyor Yani Türkiye de minimum fiyat genel olarak öteki fiyatlara çok yakın
4 ASGARİ FİYAT ARTIŞININ BİR REFERANS OLMASI
Dördüncüsü minimum fiyata yapılacak artış oranı yalnızca taban fiyatı ve taban ücretlileri etkilemiyor Pek çok işletmedeki taban ücretliler dışında çalışanların fiyat artışları da buna nazaran belirleniyor Ayrıyeten kimi meslek kümelerinin fiyat tarifeleri de taban fiyat artışı ile paralellik gösteriyor Bunun yanında işsizlik ödenekleri ve toplumsal güvenlik primlerinin alt ve üst sonları da taban fiyata nazaran değişiyor Yani minimum fiyatın ne olacağı yalnızca taban ücretlilerin değil başka çalışanların patronun sigorta şirketlerinin konut sahiplerinin vb de sorunu
5 VERGİ GELİRLERİ
Türkiye de toplam vergi gelirlerinin aşağı üst 4 te birini gelir vergisi oluşturuyor Bunun da çok büyük kısmı ücretlilerin çıkarlarından alınan gelir vergisi oluşturuyor Ücretlilerin yarıya yakınının taban fiyatlı olduğu mevcut durumda taban fiyat artışı birebir vakitte devletin vergi gelirlerinin de artması manasına geliyor