Leyla İLHAN
Cumhurbaşkanı Recep Tayip Erdoğan’ın geçen hafta İran’ı ziyareti etmesi ve iki ülke ortasındaki ticaretin 7,7 milyardan 30 milyar dolara çıkaracaklarını açıklaması 5 yıldır kapalı olan pazarın yine mobilya ihracatına açılması için kesime umut verdi.
İran’ın 12 Temmuz 2018’de uygulamaya başladığı ithalat yasaklarıyla birlikte Türkiye’den komşu ülkeye yapılan mobilya ihracatında gerilemeler yaşanmıştı. Pazarın yine açılmasıyla Türkiye’den İran’a bilhassa lüks mobilya ihracatı yapılacağı belirtiliyor. İhracatın başlamasıyla Türkiye’den İran’a her yıl en az 250 milyon dolarlık mobilya satışı olacağı tabir ediliyor. Böylelikle hem Suudi Arabistan hem de İran üzere iki pazarın tekrar açılmasıyla bölümün bu yılın 6 milyar dolar, gelecek yıl için hedeflediği 10 milyar dolarlık ihracat gayesine büyük sağlaması bekleniyor.
“Yılın son çeyreğinde açılırsa fırsat olur”
İran pazarındaki amaçlarıyla ilgili konuşan Mobilya Sanayi İş Adamları Derneği (MOBSAD) Lideri Nuri Gürcan, “2016 yılında yasaklar kalkmış ve İran’a mobilya ihracatında önemli bir ivme yakalamıştık. Lakin İran’ın 12 Temmuz 2018’de uygulamaya başladığı ithalat yasaklarıyla birlikte en çok ihracatın gerçekleştiği mobilya ihracatında da gerilemeler meydana geldi. Tercihli Ticaret Anlaşması’na nazaran dokuma, mobilya, sıhhat, besin ve kozmetik eserlerin ithalatını yasakladı. Bu nedenle şu anda bu ülkeye ihracat yapamıyoruz. Şayet ihracat yapabilirsek asgarî 250 milyon dolar ihracat yapma potansiyelimiz var” bilgisini verdi.
İran’ın şu anda alt segment mobilya üretiminde kendine yetecek kadar üretim yaptığını söyleyen Gürcan, “Gün geçtikçe de bu firmaların sayısı artıyor. Üst segment mobilya ki bizim asıl istediğimiz de bize katma kıymet üst segment mobilya satabilmek, işte yasakların kalkmasıyla birlikte bu eserlerin ihracatını yapabilirsek hem kendi dalımız hem de ülke iktisadı açısından büyük çıkar olur. Şayet yılın son çeyreğinde açılırsa 2023 yılı bizim için fırsat olabilir” dedi.
“El emeği mobilyada önemli”
Türkiye’nin mobilyada bu yıl 6 milyar dolar ihracat amacı bulunduğunu lisana getiren Gürcan, “2023 yılı için maksadımız 10 milyar dolar. Bu yüzden Suudi Arabistan pazarı üzere İran pazarının da açılıyor olması bizi amaçlarımıza bir adım daha yaklaştıracak. İran ve Suudi Arabistan pazarları bizim klasik pazarlarımız olmasının yanı sıra el emeği mobilyaya daha fazla istek gösterdiklerinin de altını çizmek gerekiyor” diye konuştu.
“İlk 5 pazar ortasına girebilir”
MODOKO Lideri Koray Çalışkan da üst segment salon ve yatak odası kadrolarında Türkiye’nin İran’a önemli bir ihracat gerçekleştirebileceğini vurguladı. Çalışkan, İran’ın birebir vakitte lojistik açısından da bölüme avantaj sağladığını söyleyerek, “İran’la birebir vakitte geçmiş yıllara uzanan bağlantılarımız var. Birbirimizin kültürüne hakimiz. El personelliği yüksek eserlerde önemli avantajımız var. Şayet yasaklar kalkarsa birinci 5 ülke ortasında yerini alır” dedi.
“Kaliteli mobilyada istenilen düzeyde değil”
Siyasi dengelerden ötürü 2018’de kapanan kapıların Türkiye’nin kıymetli bir pazarı kaybetmesine neden olduğuna dikkat çeken Arka Desıgn İdare Konseyi Lideri Turgay Terzi, “İran’a halihazırda mobilya ihracatı yapılmıyor. Biz de bayilik üzerinden çok az ölçüde eser gönderebiliyoruz. Şayet ihracat gerçekleşirse birinci etapta minimumda 100 milyon dolarlık bir ihracat kelam konusu. Üst segmentte salon ve yatak odası ekiplerinde önemli bir ihracat gerçekleştirebiliriz. Bilhassa İranlılar bizim üzere baştan aşağıya yeri değiştiren markalarla çalışmak istiyorlar zira orada bu türlü firmalar yok” dedi.
Öte yandan İran’da Türkiye üzere güçlü bir mobilya üretimi olduğunu vurgulayan Terzi, “Ancak bizim üzere el üretimi ve kaliteli mobilya üretiminde istenilen düzeyde değiller. Bir de yasaklardan ötürü dünya pazarına açılamıyorlar. İç pazarda da farklı eser gamları kelam konusu değil. Bu yüzden üst segment mobilya konusunda avantajımız var. Şayet bu yasaklar kalkarsa İran’a önemli bir mobilya ihracatı gerçekleştirebiliriz. Zira Libya, Suudi Arabistan, Irak ve İran bunlar bizim klâsik pazarlarımız. Lojistik konusunda da avantajlarımız var. Suudi Arabistan’dan sonra İran pazarının da bir an evvel açılması şart” yorumunda bulundu.
“İran pazarına güçlü giriş yapabiliriz”
İran pazarını pahalandıran Mobilya Dernekleri Federasyonu (MOSFED) Lideri Ahmet Güleç, “İran’daher bölümde olduğu üzere mobilya kesiminde de ağır bir teknoloji açığı var. Bunun dışında kalite manasında da eserlerimizin İran pazarının üzerinde olduğunu düşünüyorum. Bu sebeple ihracatın önündeki maniler kalktığı vakit biz gerek tasarım gücümüzle, gerek yüksek teknolojimizle gerek kalitemizle, gerekse üretim bandındaki verimliliğimizle İran pazarına güçlü bir giriş yapabileceğimizi düşünüyorum” dedi.
Tüketici alışkanlıkları incelendiğinde İran’da klasik mobilyanın ağır bir formda talep edildiğini de söz eden Güleç, “Bununla birlikte çağdaş mobilya üretiminin de giderek yaygınlaştığını görüyoruz. İran’da meskenler genelde yüksek metrekareli yapılmakta ve klasik mobilyaların bulunduğu alanda konuk ağırlanırken çağdaş ve rahat mobilyaların olduğu alanlarda ise günlük ömrün sürdürüldüğü gözlenmekte. Hasebiyle İran Hükümetinin mobilya dalına yönelik müdafaacı siyasetleri son bulursa bu durum hem klasik mobilya üreticilerimiz için hem de çağdaş mobilya üreticilerimiz için değerli bir avantaj oluşturacak; ancak mevcut durumda İran mobilya tüketiminin yaklaşık yaklaşık 90-95’ini kendi üretimiyle karşılamakta. 2021 yılında ithalatın tüketime oranı yüzde 6,4 olurken bu ithalatın yüzde 52’si Çin, yüzde 16’sı Birleşik Arap Emirlikleri, yüzde 15’i Türkiye, yüzde 7’si İtalya ve yüzde 4’ü Almanya tarafından gerçekleştirildi” bilgisini verdi.
İranlı mobilyacılar Türkiye’de üretimi araştırıyor
Koray Çalışkan, Türkiye’nin halihazırda İran’a mobilya ihracatı yapmadığını lakin İran’dan MDF üzere ham unsur ithalatı yaptığını belirterek şunları söyledi: “Ham husus ithalatı yapıp bunu mobilyaya yani katma pahalı hale getirip ihraç etmemiz gerçek bir atak olacak. Fakat şöyle bir parantez açmakta da fayda var. Geçtiğimiz yıllarda İran Türkiye’ye gelip Kayseri üzere Türkiye’nin mobilya üssü yerlerini inceleyip fizibilite çalışmalarında bulundular. Bizim burada know-how’u muhafazamız gerekiyor.”