Rekabet Kurumu Lideri Birol Küle, perakende bölümüne ait ikinci soruşturmada da “topla-dağıt karteli” (hub and spoke) kapsamında tekrar fiyat tespiti üzerine ağırlaştıklarını belirterek, kelam konusu soruşturmada kesin kararın bu yılın sonu üzere verileceğini söyledi.
Küle, yaptığı değerlendirmede, Rekabet Kurumunda soruşturmaları daha çok şikayet üzerinden başlatmaya ihtimam gösterdiklerini söyledi.
Resen başlatılan soruşturma sayısının çok az olduğunu tabir eden Küle, şikayetlerin evvel ilgili süzgeçten geçtiğini, sonra Şuraya geldiğini bildirdi.
Kurulun ön araştırma yapılmasına karar vermesinin akabinde resmi sürecin başladığını söz eden Küle, süreci şöyle anlattı:
“İlk evvel ön araştırma başlatıyoruz. Heyet kararıyla yerinde inceleme yetkimiz var. Bu basamakta özel hayata mutlaka girmiyoruz. Yüksek teknoloji ekipman takviyesi ile inceleme yapan uzmanlarımız bu bahiste eğitimli ve şuurlu. Yalnızca inceleme konusu araştırılıyor, özel hayatla ilgili hiçbir şey incelenmiyor. “
Küle, teknolojiye önemli yatırım yaptıklarını ve çok gelişmiş teknolojik aletleri sayesinde her türlü bağlantı platformuna erişebildiklerini söz etti.
“Fiyat kontrolü yapmıyoruz”
Küle, bilhassa perakende soruşturmalarında kamuoyunda “Rekabet Şurası fiyat kontrolü yapıyor” algısının ortaya çıktığına dikkati çekerek, “Biz fiyat kontrolü yapmıyoruz. Biz fiyat nasıl oluşuyor, ona bakıyoruz. Bizim için fiyatın oluşum süreci çok değerli. Yoksa bu fiyat düşüktür, yüksektir, bu türlü olmalıdır üzere müdahalemiz yok. Fiyatı birlikte belirlemeye yönelik bir irtibat var mı, birlikte arz belirleniyor mu, pazar paylaşımı var mı, hassas bilgiler paylaşılıyor mu? Bu ve gibisi uygulamalar varsa bizim alanımıza girer.” değerlendirmesinde bulundu.
Dünyada enflasyonist bir ortamın olduğunu tabir eden Küle, bu durumdan Türkiye’nin de etkilendiğini söyledi. Küle, bu ortamda Rekabet Kurumu olarak üzerlerine düşen sorumluluğun şuurunda olduklarını ve var olan enflasyonun ne kadarının rekabet ihlallerinden kaynaklandığının kendilerini ilgilendirdiğini aktarırken, “Kim diyebilir ki enflasyonun tamamı maliyet enflasyonudur. Bunun içinde kesinlikle rekabet ihlalleri vardır. Biz bunla ilgili kendimizi sorumlu tutuyoruz.” diye konuştu.
“Büyük teşebbüslerin alıcı gücünden kaynaklanan sıkıntılar var”
Küle, perakende kesiminde organize pazarın çok sağlıklı bir yapıya sahip olmadığını belirterek kelamlarına şöyle devam etti:
“Organize pazarın içinde ağırlaşmanın dikkati cazip boyutta olması istikrarları bozuyor. Tüketiciler olarak yalnızca raftaki fiyata bakıyorsunuz lakin raftaki fiyatın ötesinde pazarda çok önemli hissesi olan büyük teşebbüslerin tedarikçilerle olan münasebetlerinde alıcı gücünden kaynaklanan meseleler var. Hasebiyle sağlıklı bir iktisat için üretim tarafını güçlendirmek lazım. Lakin siz pazarda alıcı gücüne sahipseniz, o güç üreticinin sağlıklı büyümesine, gelişmesine, yatırım yapmasına da mahzur olabilirsiniz. Hasebiyle değerli pazar gücüne sahip olan teşebbüslerin bu güçlerinden kaynaklı olumsuz uygulamaları pazarda çok istikametli görebiliyoruz.”
Perakende dalı ile ilgili soruşturmada topla-dağıt karteli kapsamında yine fiyat tespiti üzerine ağırlaştıklarını anlatan Küle, “‘Topla-dağıtta bir tedarikçi, teşebbüslerin birbirleriyle direkt bağlantısı olmaksızın onların ortasındaki bağlantısı sağlıyor. Fiyat geçişleri, promosyonlar, kampanyalar hatta indirimleri birlikte belirliyorlar. Bu da fiyatlar genel düzeyine üst taraflı bir ivme kazandırıyor.” değerlendirmesinde bulundu.
“Uzlaşma talepleri reddedildi”
Küle, zincir marketlerle ilgili açılan iki soruşturmanın da konusunun birebir olduğunu belirterek, 5 zincir market ve 14 tedarikçi için açılan ikinci soruşturmada 3 teşebbüsün uzlaşma talebinde bulunduğunu söyledi.
Küle, bu teşebbüslerin, “İhlali kabul etmiyoruz ancak Rekabet Heyeti ile uzlaşmak istiyoruz.” demesi üzerine uzlaşma taleplerini reddedildiğini aktarırken, “Uzlaşma müracaatının ruhunda ihlali kabul etmek temel prensiptir.” dedi.
Perakende bölümüne yönelik 2. soruşturmada şu anda 3. yazılı savunmaları aldıklarını söz eden Küle, son kararın muhtemelen sonbahar aylarında verileceğini söyledi.
“Rakipler bilgi alışverişinde bulunamaz”
Küle, rakip firmaların hassas bilgi, geleceğe dair fiyat, üretim, teknolojik değişimle ilgili bilgi alışverişinde bulunamayacaklarını belirterek, bu türlü bir durumu asla affetmeyeceklerine dikkati çekti.
Firmaların birlikte hareket etmesinin piyasadaki yarışı engellediğini tabir eden Küle, “Bu durumda verimlilik düşer, inovasyon biter. İnovasyonun bitmesi iktisat için felakettir. Fiyatlar genel düzeyi üst taraflı hareket eder, kalite düşer, inovatif aksiyonlar alınamaz, tüketici refahı önemli ziyan görür. Münasebetiyle kartel alakaları; ülkenin kalkınma ve büyüme siyasetlerine çok büyük ziyan verir.” dedi.
Kurumun en çok dikkat ettiği konulardan birisinin pazar tarifi olduğunu söyleyen Küle, buradan hareketle hakim durumdaki teşebbüsün pazardaki uygulamalarını tahlil ettiklerini bildirdi.
Teşebbüsün hakim durumda olduğu pazardaki olumsuz yönelimlerine müdahale ettiklerini belirten Küle, “Pazarda çok sayıda firmanın olması ve pazar hisselerinin istikrarlı olarak dağılması bizim için son derece değerli. Örneğin ‘Yemek Sepeti’ soruşturmasından sonra pazara girişin önü açıldı. Yeni girişler ve aldığımız taahhütler ile pazar istikrara geldi.” sözünü kullandı.
Başkan Küle, Rekabet Kurumunun bugüne kadar 394 soruşturma tamamladığını ve 32 soruşturmanın ise devam ettiğini bildirdi.