Nihat DELİBAŞI
İş Bankası ve DÜNYA gazetesi işbirliğinde düzenlenen klasik İş’le Buluşmalar Toplantısı’nın 44’üncüsü Sürdürülebilir Tarım, Yaşanabilir Gelecek başlığıyla İzmir’de gerçekleştirildi. Kaya Termal Oteli Konferans Merkezi’nde gerçekleşen ve ağır ilgi gören aktiflikte konuşan panelistler tarımda sürdürülebilir üretimin öyküsünün teknoloji sayesinde yazılabileceğine dikkat çektiler.
DÜNYA Üst Yöneticisi Hakan Güldağ’ın moderatörlüğünde gerçekleştirilen açılış merasiminde konuşan İzmir Ticaret Borsası (İTB) Lideri Işınsu Kestelli Tarım 4.0 ile birlikte başlayan akıllı tarım sürecine adaptasyon için oluşturdukları İzmir Tarım Teknoloji Merkezi (İTTM) ile oluşturacakları Ar- Ge ve inovasyon ekosistemine dikkat çekerken, Ege Bölgesi Sanayi Odası (EBSO) Lideri Seçkin Yorgancılar ise alım garantili tarım sistemine geçilmesi gerektiğini vurguladı.
İTTM, TARIMA ÖZEL TEKNOLOJİK TAHLİLLERDE ÖNCÜ OLACAK
IŞINSU KESTELLİ / İZMİR TİCARET BORSASI BAŞKANI
2010 ve sonrasında bilgi teknolojilerinin tarımın bir kesimi haline gelmesiyle birlikte Tarım 4.0 yahut yaygın kullanımıyla “Akıllı Tarım” devri başladı. Bu mevzuda oldukça disiplinli bir siyaset izleyen ülkelerin süratle yol alırken ülkemiz tarımı ile ilgili araştırmaları sonucunda daha çok teknoloji, bilim ve finans kaynaklarına daha kolay erişimle birlikte gençliğin gücüne gereksinimimiz olduğu ortada. Bu hususta araştırmalarımız bizi İzmir Tarım Teknoloji Merkezi’ni (İTTM) hayata geçirme uğraşına yöneltti. “Living-Lab” konseptinde faaliyet gösterecek İTTM, ülkemizde tarım bölümü için bilişim teknolojileri temelli tahlillerin üretileceği birinci Ar-Ge ekosistemi olacak. İTTM’nin merkezinde start-up’lar, ziraî teknoloji ile çalışan firmalar yer alacak. Bu eko sistemde tarım işletmeleri ve çiftçiler, tarım makineleri üreticileri, kamu ve özel bölüm araştırmacıları ve akademisyenler, teknoloji firmaları, finans kurumları, yatırımcılar ve öğrencilerin iştirakiyle desteklenecek. İTTM’de geliştirilecek yeni teknolojiler sayesinde üretimde verimlilik artışı ile kaynakların daha faal kullanılması sağlanacak. Kuruluşuna katkı verdiğimiz Tarıma Dayalı İhtisas OSB’ler, bu gayeye ulaşmada öncü rol oynayacak. Tarım, tıpkı vakitte toplumsal adalettir. Herkesin bu gerçeği göz arkası etmeden, sürdürülebilir bir tarım ekosistemi kurmak için yeni teknolojilerin kesime entegrasyonu konusunda tüm paydaşların elini taşın altına koyması gerekiyor. Artık daha çok kazanmak yahut yalnızca karnımızı doyurmak için değil daha uygun bir dünyada huzurlu, memnun ve sağlıklı bir biçimde yaşamak için akıllı tarıma gereksinimimiz var.
ALIM GARANTİLİ TARIM SİSTEMİNE GEÇİLMELİ
ENDER YORGANCILAR / EGE BÖLGESİ SANAYİ ODASI BAŞKANI
Hedef odaklı bir halde yola çıktığımızda başaramayacağımız şey yok. Yaşanılan aksilikleri tahlil odaklı yaklaşım ile çözebiliriz. Pandemide gıdayı ve sıhhati öğrendik. Besinin kıymeti burada ortaya çıktı. 1993-1994’te ihracat 13-14 milyar dolar iken tarımın hissesi yüzde 16’ydı. Bugün yüzde 5’ler düzeyinde. Bunun sebepleri olmalı. Demek ki üretici, eserin karşılığını alamıyor, tarım alanları öteki emelle kullanıma açılırken, eserin toplanma vaktinde değişen stratejiler hasebiyle eser para etmiyor. Hasebiyle alım garantili bir tarım sistemine geçildiği vakit biz bu kesimin en büyük sıkıntılarından bir adedini çözmüş oluruz. Girdi tedarik sistemimizi yeni baştan gözden geçirmemiz gerekiyor. Biz iş insanlarının en büyük gereksinimi önümüzü görmek. Bunun da tek yol haritası var. Devletimizin kalkınma planları olmalı. Üretime odaklı, üretime endeksli bahisleri gündeme getirdiğimiz vakit ülkemizin önü açık.
“Tarımda dijitalleşme ve akıllı teknolojinin önü açılmalı”
Sürdürülebilir Tarım, Yaşanabilir Gelecek başlığıyla yapılan İş’le Buluşmalar Toplantısı’nda DÜNYA Koordinatörü Didem Eryar Ünlü koordinatörlüğünde “Tarımda Teknoloji ve Sürdürülebilirlik” bahisli panel gerçekleştirildi. Tarım bölümünde dijitalleşmenin ehemmiyetinin vurgulandığı panelde, devletin hibe sistemine akıllı makineleri koyması, bankaların da kredi sistemlerinde akıllı makinelere yer vermesi gerektiği belirtildi.
PETROL DEĞİL, BESİN ÜRETEN ÜLKE ÖNE ÇIKACAK
ALİ EKBER YILDIRIM / DÜNYA GAZETESİ TARIM YAZARI
Tarımda öykünün memnun sonla bitmesi için uğraş vermemiz lazım. Pandemiyle birlikte farkındalık ortaya çıktı. Endüstricinin, gençlerin tarıma ilgisi artıyor. Bu bizim tahlili nerede aramamız gerektiğini gösteriyor. Dünyada yaşanan kriz, üretim odaklı değil. Sürdürülebilirlik pandemiyle birlikte öne çıktı. Yeşil mutabakat, tarladan çatala süreci öne çıkarmaya başladı. Tahlili Türkiye’de, Türkiye’nin şartlarına uygun olarak üretmeliyiz. Bütüncül bir siyaset muhtaçlığı var ve bunun eksiksiz uygulanması gerekiyor. Dönüşüm çok kolay değil; güç olacak. Dijitalleşme, akıllı tarım hususlarına pandemi ile birlikte ilgi ağırlaştı lakin bunu talep edenler bu işe sonradan giren beyaz yakalılar. Lakin tarım bilgileri yok. Klâsik üretim yapanların kadim bilgisi var. Gençlerin teknoloji bilgisi ile üretim bilgisini birleştirebilirsek önemli bir atılım yapabiliriz. Tarımda teknoloji kullanımı ise bilgi ile mümkün. Birçok üretici özel bilgi diyerek bilgi girmiyor. Hasebiyle dijital, teknolojik bilginin tarımda kullanımı yaygınlaşmıyor. Buraya tarım örgütlerinin de girmeleri gerekiyor. Tarımda toplumsal güvenlik şemsiyesinin sağlanması da kırsalda gençlerin tarımdan kopmasına mani olur. Ayrıyeten aile çiftçiliğinin kesinlikle ayakta tutulması gerekiyor. Türkiye, tarımdan zenginlik üreten bir ülke olarak siyasetlerini buna uygun geliştirdiği takdirde birçok sorunu çözebilir. Ekonomik krizden çıkışın kıymetli ögelerinden biri de bu. Geçmişte petrol üreten ülkeler kavramı, besin üreten ülkeler kavramına dönüşürken, Türkiye bu alanda yer alabilecek değerli ülkelerden birisi.
DEVLET HİBE SİSTEMİNE AKILLI MAKİNELERİ ALMALI
DR. MURAT SALİH / TÜRKİYE TEKNOLOJİ GELİŞTİRME VAKFI STOK TARIM EŞ BAŞKANI
Sürdürülebilir tarım için yapılması gereken pek çok şey var. Toprak ve su kaynakları sürdürülebilir kullanılmalı, çiftçinin sürdürülebilir tarım yapabilecek finansal gücü olmalı, finans yapısı güçlendirilmeli, üretici örgütleri güçlenmeli ve tarım eserlerini kullanan sanayicilerle işbirliği içinde olmalı. Bunun için bir müracaat konseyi oluşturulmalı. Bu, alana uyumsuz olan planların önüne geçilmesine vesile olur. Sürdürebilir tarım yapabilmesi için çiftçinin sürdürülebilir kârlılığı lazım. Türkiye’de bugüne kadar hibe takviyesi, üzerinde donanımı, yazılımı olmayan makinelere verildi. Devletin hibe sistemine akıllı makineleri koyması, bankaların da kredi sistemlerinde akıllı makinelere yer vermesi gerekiyor. Savunma endüstrisinin kullandığı teknolojilerle akıllı tarım teknolojileri birbirine çok benziyor. Münasebetiyle Türkiye’nin mühendis gücü akıllı tarım teknoloji geliştirme marifetine sahip. Yapmamız gereken savunma sanayi teknoloji şirketlerinin bir kısmının akıllı tarım işlerine, katma kıymetli teknolojilere girmesini sağlamak. Katma pahalı teknoloji ihracatını yapabilmek. Bunu yaparsak önümüzde önemli fırsat var.
TARIMDA TEKNOLOJİ KULLANIMI TERCİH DEĞİL, ZORUNLULUK
İRFAN DONAT / BLOOMBERG HT TARIM EDİTÖRÜ
Eskiden “mininum girdiyle azamî randıman elde edelim” anlayışı bir yere kadar işledi. Artık en az girdi, optimum randıman ve bunun yanında da etrafa hassas karbon nötr, adil yaklaşımları öne çıktı. Tüketici yalnızca eseri değil, o eserin nasıl yetiştirildiğini sorgular hale geldi. Artık, tarımda teknoloji kullanımı bir tercih değil, mecburilik. Çiftçilerin dijital karar takviyesine muhtaçlığı var. Çiftçiler için o altyapıyı oluşturmak lazım. Çiftçinin alın terine akıl teri eklendi. Bunu Türkiye için büyük fırsat olarak görüyorum. Önümüzdeki 10 yılda tarımda randıman artışının yüzde 85’i teknoloji, sulama ve ünite alandan randıman artışından sağlanacak. Yüzde 10’u ikincil eserlerle, yüzde 5’i ise yeni tarım alanlarından oluşacak.
TEKNOLOJİK UYGULAMALARI YAYGINLAŞTIRMALIYIZ
MURAT BOLAT / TAZE SÜT VE SÜT ESERLERİ AŞ ORTAĞI
İleri seviyede teknoloji kullanmamıza karşın cüret edip yeni bir şirket alamıyoruz, öteki bir çiftlik kuramıyoruz. Zira kâr edemiyoruz. Türkiye’de konsolidasyon olması lazım lakin yem maliyetleri üzere baş edemediğimiz hususlar var. Dijital hususta süt üretiminde, maliyet idaresinde çok başarılıyız. Çok önemli bir efor ve altyapı var. Bunları yaygınlaştırmak gerekiyor.
ÜRETİCİYE TAKVİYE TEKNOLOJİ İLE BİRLEŞTİRİLMELİ
KEREM AKINER / İŞ BANKASI TARIM BANKACILIĞI MÜDÜRÜ
Sınırlı kaynaklarla daima artan muhtaçlıkları karşılama zorunluluğumuz var. Bunun yolu da sürdürülebilir tarımdan geçiyor. Bunu artan gereksinimlere karşı bir tahlil olarak görüyoruz. Üreticimize takviyesi teknoloji ile birleştirerek, gereksinim duyulan dönüşüm noktalarını finanse ederek, bu eko sistemde işbirliklerini gözeterek, finansal bir kurumun dışında konumlanarak, kimi vakit toplumsal teşebbüsçü, kimi vakit sivil toplum kuruluşu olarak farklı pencerelerden bakarak kesime katkı sağlamaya çalışıyoruz. Finans kuruluşlarının dayanak olarak ve tarım eko sisteminin sağlıklı büyümesi için öncelikle teknoloji, Ar-Ge, çiftçilerin bilinçlenmesi, depo üzere pek çok hususta yatırım muhtaçlığı var. Teknoloji artık, bir mecburilik ve bir mazot üzere tarımın ana girdilerinden biri haline geldi. Hasebiyle kesime öncülük eden uygulamaları şahsen hayata geçirmemiz gerekiyor. Biz bu alanda güçlü yol haritasını belirledik. Çiftçilerin üretim süreçlerini dikkate alarak onları her alanda destekliyoruz. Ülkemizde tarım kesiminin gelişmesi, ziraî üretimin verimli biçimde artırılması esasen ulusal bir sorun ve stratejik bir husus. Bu halde ele alınması gerekir. Ekosistemin paydaşları olarak mahzurları aşacağımıza olan inancımız tam. İş Bankası olarak bu noktada elimizi taşın altına koyuyoruz.
Tarım istişare heyeti oluşturacağız
HAKAN ORTAN / İŞ BANKASI GENEL MÜDÜRÜ
Türkiye’de ne kadar verimli ova varsa, her ovada bir tarım ihtisas şubesi açma kelamımız var. Türkiye’deki tarımın yapıldığı her yerde tarım ihtisas şubesi olacak. Saruhanlı Şubesi, Gediz Ovası’ndaydı. Bakırçay Ovası’nda da bir şubemiz olacak. Bunları da 26 Ağustos 2024’e kadar tamamlayacağız. Çiftçi çocuğu olarak bankacı olan arkadaşlarımız var. Tarıma karşı yetkinlikleri var. Onların yanında ziraat mühendisleri istihdam etmeye başladık. Onlara bankacılık eğitimi vererek gelişiyoruz. Etraf mühendisi, güç mühendisi, besin, yenilenebilir güç, sürdürülebilirlik konusunda farklı disiplinlerden arkadaşlarımızı ekliyoruz. İş Bankası Tarım İstişare Heyeti oluşturma kararı aldık.
Yol göstericimiz bilim olacak
İZLEM FAZİLET / İŞ BANKASI GENEL MÜDÜR YARDIMCISI
Son devirde girdi fiyatlarında yaşanan artışlar, yönetilmesi sıkıntı bir süreç başlattı. Bilhassa gübre ve kimyasal girdilerde yüzde 228 üzere bir artış kelam konusu. Bunun içinde iklim değişikliğinin yarattığı tesirler, pandeminin artırdığı maliyetler, Rusya-Ukrayna Savaşı’nın yarattığı faktörler var. Fakat bunun yanında yaşadığımız kur şoklarının da tesiri var. Bunun bir kısmını yönetebiliriz. Bir kısmı ise hala değerli bir maliyet kalemi olarak karşımızda. O vakit ülke, kurumlar ve bireyler olarak çiftçilerimizle el birliği içinde yönetemediğimiz alanları mümkün olduğunca yönetebilir, verimlilik artışı sağlayacak alanları daha istikrarlı bir hale getirebiliriz. Burada da yol göstericimiz bilim olacak. Bunu banka olarak çok önemsiyoruz. Teknolojiyi daha çok tarımın içine katmak, bunu yaparken ziraat fakülteleriyle iş birliği yapmak, oradaki öğrencilere tarım bankacılığını öğretmek, tıpkı anda çiftçilerimizi yakından dinlemek değerli. Bugün açtığımız tarım ihtisas şubesinde olduğu üzere onlara ne kadar yakın olduğumuzu hissettirmek, çiftçilerimizin randımanını artıracak, her alanda onlarla birlikte hareket edeceğimizi onlara anlatabilmek de kıymetli kazanımlarımız olacak.