Aysel YÜCEL / SEYİR DEFTERİ
Türk armatörlerin gemi yatırımları Rusya-Ukrayna savaşıyla hızlandı. 8 yıl sonra birinci sefer 2021 yılında filoyu büyüten armatörlerin bu yıl radarında tanker ve kuru yük gemileri var. Allied Shipping Research’un raporuna nazaran, bu yılın birinci yedi ayında Türk armatörler, alıcının belirli olduğu 1.120 geminin 34’ünde alıcı durumunda. Yerli yatırımcılar, bu gemi alımlarıyla Yunanistan, Çin, Singapur ve İsviçreli rakiplerinden sonra 5. sırada yer aldı. Türk armatörler, son devirdeki agresif gemi yatırımlarıyla yabancı basında da gündem oldu.
Pandemiyle birlikte ortaya çıkan konteyner krizi Türk armatörleri de harekete geçirmişti. Bu devirde global denizyolu navlunlarının 10 kata yakın artmasıyla rekor karlılıklara imza atan armatörler, gemi yatırımlarını hızlandırdı. Türk Armatörler Birliği’nin geçen hafta web sitesi üzerinden de yayımladığı Türk Deniz Nakliyatı Gözden Geçirme Raporu’na nazaran, Ocak 2021’de 28 milyon 929 bin DWT olan 1000 GT üzerindeki Türk sahipli gemi tonajı, Ocak 2022’ye gelindiğinde 30 milyon 680 bin DWT’ye ulaştı. Böylelikle, Türk sahipli filo ‘yeniden yükseliş’ devrini başlatmış oldu.
“Aşırı hareket var, gece yarılarına kadar çalışıyoruz”
Türkiye’nin önde gelen brokerlik şirketlerinden Pelikan Denizcilik ortağı Meltem Süloğlu, son periyotta Türk armatörlerin gemi alımı konusunda çok etkin olduğunu vurgulayarak, “Aşırı bir hareket var, her gün gece yarılarına kadar çalışıyoruz. Genel olarak Türk armatörler alımda. Bilhassa tanker, kuru yük, LPG alıyorlar. Finansman için paraya kolay erişim de bunu etkiliyor. Yabancı fonlardan para kullandırıyoruz” diye konuştu.
Arkas Holding, kuru yük piyasasına girdi
Son gemi yatırımı haberi bu hafta başında Arkas Holding’den geldi. Türkiye’nin önde gelen konteyner armatörlerinden Arkas, yeni gemi yatırımıyla kuru yük piyasasına girdi. Akdeniz’de kısa aralı konteyner gemi nakliyeciliğinde güçlü kümelerden Arkas, Yunanlı armatörden aldığı Nicolaos A isimli supramax gemiye Zeynep C ismini verdi. Yunan kaynaklar geminin yaklaşık 14 milyon dolara satıldığını öne sürdü.
Bekmezci Ailesi, tanker filosunu büyütüyor
Tekstil bölümünün önde gelen yatırımcılarından Bekmezci Ailesi, geçen yıl girdiği tanker piyasasında yeni yatırımlarla büyüyor. Bekmezci Ailesi, Yunan armatöre ilişkin 40.000 DWT’lik Seaexplorer isimli tankeri satın alarak filosuna kattı. 2003 yılında inşa edilen gemi için Bekmezci Ailesi’nin yaklaşık 9 milyon dolar ödediği belirtiliyor. Şirket, geçen haftalarda Yunan armatörden bir tanker daha satın almıştı. Kümeye bağlı Beks Denizcilik bünyesinde kuru yük gemileri bulunduran Bekmezci Ailesi, Yunan armatörden aldığı eski bir gemi ile 2021’de tanker piyasasına giriş yapmıştı. Kuru yük yatırımları da yapan kümenin, filosundaki gemi sayısı 20’ye yaklaşıyor.
Konteyner gemi alımları da dikkat çekiyor
Yerli rmatörlerin konteyner gemi yatırımları da dikkat çekiyor. Medkon, Akkon, Turkon yatırım yapanlar ortasında. Son periyotta filosuna 4 gemi ekleyen Medkon’un Genel Müdürü Mahmut Işık, “Ekonomide beklenen resesyonun olacağını, fakat çok uzun sürmeyeceğini öngörüyoruz. Münasebetiyle denizcilik dalının 2008’deki üzere bir krizle karşılaşacağını düşünmüyoruz. Yük hareketinin ve gemi beklemelerinin devam ettiği, bilhassa de ‘feeder’ tonaj gemilerde yeni inşanın çok olmaması nedeniyle taleplerin ağır olacağını düşünüyoruz” dedi.
“Gözden düşen Rus petrolü, tanker yatırımını artırdı”
Navis İdare Danışmanlık Yöneticisi ve S&P Brokeri Engin Koçak, Türk armatörlerin bu periyotta gemi alımlarında faal olmasının üç temel nedeni olduğunu tabir etti. Koçak, bu nedenleri şöyle sıraladı:
1- Türk armatör son iki yılda kazandığı paralarla büyük tonaja ısınıyor ve handysize/supramax ya da hiç olmadı 20.000 DWT üstü yatırımlarını artırıyor.
2- Piyasada ‘2023’te tonajın sürat kesmesi mi resesyon mu?’ tartışması var. Ben biraz yavaşlamaların resesyonu dengeleyeceği ve navlunların çok sert düşmeyeceği kanaatindeyim. Bu kanaatte olanlar yahut daha da optimist olanlar alım tarafında etkin ve agresifler. Lakin aldıkları tonajlar da genelde Tier II makineli, 2011 sonrası inşa, ekonomik harcamlı hoş gemiler. Satanlar ise karamsar tarafta olanlar ancak her iki tarafın da etkinliği bir piyasa doğuruyor. Ben bu alım/satımları stratejik pozisyonlama olarak değerlendiriyorum ve bence Türk armatörünün büyük oyuncuların mantığına yaklaştığını gösteriyor.
3- Tanker tarafını ayrıyeten kıymetlendirmek gerekiyor. Burada suezmax, aframax ve MR tonajında geçen yıla nazaran çok önemli gelir artışları var. Resesyon beklenmesine karşın ticaret konjonktürel olarak biçim değiştirdi. Rus petrolü gözden fikir ticaret rotaları da değişti ve bu tanker armatörünün lehine oldu. Bunu görenler ve bu durumun uzun süreceğini sezenler tankere yöneliyor, yatırım çeşitlendiriyor.
Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu: “Uzun vadeli bu yatırımları, hakikat buluyorum”
Piri Reis Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu, pandemi ve akabinde Rusya-Ukrayna savaşıyla birlikte Türkiye’nin tedarik zincirinde öne çıkmasının Türk limanlarına ve Türk lojistik kesimine ilgiyi artırdığını tabir ederek, Türk armatörlerin de dünya ticaretindeki bu değişime hazırlandığını söz etti. Aslanoğlu, Türk armatörlerin bu periyotta yatırım yapmasını yanlışsız bulduğunu söz ederek, “Çünkü bence bu devirde Türk endüstrisi kurdan bağımsız AB’deki birçok rakibine nazaran satabilme kapasitesini gösterdi. Bu kurdan falan bağımsız bir rekabet gücü aslında. Global devler artık Çin yerine daha yakın coğrafyaları tercih ediyor. Türkiye’de bu devirde öne çıkıyor. Uzakdoğulu firmaların da burada yeni yatırımları olabilir. O nedenle Türkiye’nin lojistik merkezi olması konusunda kalıcı bir trend olma mümkünlüğü artıyor. Evet, resesyon beklentisi var. Çok sert bir resesyon beklemiyorum. Ayrıyeten resesyon dünyanın her yerinde farklı şiddette olacak. AB biraz farklı lakin orada da bir müddet sonra çok farklı müspet bir periyoda geçileceğini düşünüyorum. Münasebetiyle bu yatırımlar uzun vadeli planlar çerçevesinde yapılıyor” diye konuştu. Aslanoğlu ayrıyeten, AB’nin yeşil dönüşümünün de armatörlerin çevreci gemi yatırımlarını hızlandırdığını söyledi.