İran Meclisi Ulusal Güvenlik ve Dış Siyaset Komitesi Lideri Mücteba Zünnur, Viyana’da devam eden nükleer görüşmelerde 24 Mayıs’a kadar bir sonuca varılmaması halinde Meclis tarafından çıkarılan “nükleer yasa” uyarınca ülkesinin Milletlerarası Atom Gücü Ajansının (UAEA) müfettişlerinin kontrollerini kısıtlayacağını söyledi.
İran’ın yarı resmi haber ajansı Tesnim’e konuşan Zünnur, şu ana kadar Viyana’da devam eden müzakerelerle ilgili önemli ilerleme kaydedilemediğini belirtti.
Zünnur, “Yaptırımların kaldırılmasına yönelik stratejik yasaya nazaran bu kilit kırılmazsa Batı’nın yükümlülüklerini yerine getirme fırsatı 3 Hordad’da (24 Mayıs) sona erecek ve İran bu yasaya nazaran harekete geçecek.” dedi.
Yasa kapsamında UAEA müfettişlerinin kontrollerinin kısıtlanacağını ve nükleer tesislere ani kontrollere imkan veren Ek Protokol’ün de iptal edileceğini hatırlatan Zünnur, “Şu anda Ajansın kameraları nükleer tesislerimizde çevrim dışı formda kayıt almaya devam ediyor. Müzakerelerin 3 Hordad’a kadar sonuç vermemesi halinde bu kayıtlar imha edilecek ve tesislerdeki kameralar da kapatılacak.” sözlerini kullandı.
HÜKÜMETİN İTİRAZLARINA KARŞIN ONAYLANAN “NÜKLEER YASA”
Muhafazakarların çoğunlukta olduğu İran Meclisi, nükleer bilimci Muhsin Fahrizade’nin 27 Kasım 2020’de öldürülmesinden kısa mühlet sonra nükleer faaliyetleri hızlandırmayı hedefleyen “Yaptırımların Kaldırılması ve İran Ulusunun Çıkarlarının Korunması için Stratejik Hareket Planı” yasasını 1 Aralık’ta çıkarmıştı.
Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin başındaki hükümet, dış siyasette ülkeyi zora sokacağı gerekçesiyle itiraz ettiği maddeyi, Anayasayı Koruyucular Kurulunda son onayı almasının akabinde uygulamak zorunda kalmıştı.
İran Atom Gücü Kurumunun uranyumu en az yüzde 20 zenginleştirmeye başlamasını ve düşük seviyeli zenginleştirilmiş uranyum stoklarını artırmasını mecburî kılan yasa, nükleer mutabakatın taraflarının iki ay içinde Tahran’ın bankacılık ilgilerini ve petrol ihracatını olağana döndürecek adımlar atmaması halinde, İran’ın NPT kapsamında 2016’dan bu yana istekli olarak uyguladığı Ek Protokol’den ayrılmasını gerektiriyordu.
UAEA Lideri Rafael Grossi, 21 Şubat’taki Tahran ziyaretinde yaptığı görüşmeler sonucunda süreksiz teknik uzlaşı sağlandığını ve bu kapsamda 3 ay daha UAEA’nın temel doğrulama ve izleme faaliyetlerinin “sınırsız” süreceğini açıklamıştı.
İran Atom Gücü Kurumu ise hususla ilgili açıklamasında, Güvenlik Kontrolü Mutabakatı dışında UAEA’ya öteki bir denetleme imkanı tanınmayacağını tabir ederek, sadece 3 ay müddetle birtakım nükleer faaliyetlerinin kaydedileceğini fakat belirtilen müddet içinde yaptırımların kaldırılmaması halinde kayıtların UAEA’ya verilmeyeceğini belirtmişti.
Avusturya’nın başşehri Viyana’da 6 Nisan’da başlayan ve Kapsamlı Ortak Aksiyon Planı (KOEP) olarak isimlendirilen İran nükleer mutabakatının tam uygulanması ve ABD’nin yaptırımları kaldırarak, muahedeye dönüşünün ele alındığı görüşmeler, taraf ülkelerin temsilcilerinin iştirakiyle sürüyor.
